به نقل از «دانا»

کودکان و نوجوانان در چنگال گوشی های هوشمند

تاریخ انتشار: ۳ مهر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۸۴۷۰۶۵

فضای مجازی و بازیهای رایانه ای تا حدی در جامعه نفوذ کرده اند که کودکان و نوجوانان نیز از هجوم آن در امان نمانده اند. استفاده زود هنگام از تلفن همراه و خط شخصی به نوبه خود خطراتی را برای کودک در پی خواهد داشت اما گوشی های مدرن و هوشمند و مجهز به شبکه های مجازی این خطرات را چندین برابر می کنند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از شبنم همدان: یکی از دغدغه های بزرگ جامعه ما در عصر تکنولوژی استفاده صحیح از ابزار و امکانات مدرن است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سرعت پیشرفت در جهان با سرعت بومی شدن تجهیزات و امکانات مدرن همخوانی ندارد و امکانات با سرعتی چند برابر آشنایی و آموزش مردم در حال حرکت است. در این میان فضای مجازی و اینترنت همه دنیا را احاطه کرده و مرزهای جغرافیایی را از میان برداشته است. آسیب های استفاده نادرست از فضای مجازی و اثرات سوء آن در روابط زوجین و تزلزل بنیان خانواده بارها و بارها مورد بررسی قرار گرفته است اما کودکان و نوجوانان در این زمینه کمتر دیده شده اند. در جامعه ما رشد روز افزون کودکان گوشی و تبلت بدست نشان می دهد کودکان نیز از این غافله عقب نمانده اند و والدین بدون در آگاهی از عواقب این پدیده نوظهور اغلب برای تشویق کودکان از تبلت و گوشی استفاده می کنند.
استفاده زود هنگام از گوشی و خط شخصی به نوبه خود خطراتی را در پی خواهد داشت اما گوشی های مدرن و هوشمند و مجهز به شبکه های مجازی این خطرات را چندین برابر می کنند.

مادر: چشمهای هر دو فرزندم در اثر استفاده زیاد از تبلت ضعیف شد
آرمیتا و آرش خواهر و برادر هستند و چشمهای هر دو نفر آنها ضعیف است. طبق گفته مادر خانواده این خواهر و برادر از 6 سالگی تبلت شخصی داشته اند . خانم و. ج در مورد استفاده فرزندانش از تبلت می کوید: بچه ها فقط برای بازی از تبلت استفاده می کردند و ما هم خوشحال بودیم که سرگرم هستند و با امکانات روز آشنا می شوند اما بعد از یک سال بازی مداوم با تبلت متوجه اختلال در بینایی هردوی آنها شدیم و متأسفانه هر دو فرزندان من مجبور شدند برای رفتن به مدرسه عینک بزنند. پزشک معالج استفاده مداوم و بی رویه از تبلت را عامل ضعیف شدن چشم فرزندان من می داند.

استفاده از گوشی تلفن همراه و تبلت به سنین ابتدایی رسیده است و در بسیاری از محافل کودکان دوره ابتدایی آزادانه از تلفن همراه استفاده می کنند. این در حالی است که قوانین مدرسه استفاده از تلفن همراه را ممنوع کرده است. در ارتباط با استفاده تبلت و گوشی کودکان گفتگویی با فاطمه سعیدی معلم پایه ابتدایی انجام دادیم .

یک معلم دوره ابتدایی: دانش آموزان به راحتی اطلاعات نامناسب را از طریق گوشی و تبلت با یکدیگر به اشتراک می گذارند
سعیدی اظهار داشت :بنده مخالف استفاده کودکان و نوجوانان از تبلت و موبایل هستم از نظر من یکی از موارد مهمی که از دیدگاه والدین مغفول مانده است این است که والدین اظهار می کنند موبایل فرزند من از لحاظ برنامه و تصاویر مورد تایید من قرار گرفته است و هیچ برنامه غیر اخلاقی و غیر مجازی در درون موبایل و تبلت او وجود ندارد، در حالی که دانش اموزان با استفاده از بلوتوث و سایر برنامه های اشتراک گذاری به راحتی اطلاعات بین چندین وسیله ارتباطی را مبادله می کنند.

کودکان و نوجوانان با تبلیغات غیر اخلاقی برخی کانال ها، کنجکاو می شوند
وی افزود: از سوی دیگر متاسفانه در خصوص استفاده از تلگرام و سایر فضا های مجازی علیرغم قول مسئولین فیلتر سازی های مناسب انجام نشده است و تبلیغاتی که در فضای مجازی انجام می شود کودکان و نوجوانان را کنجکاو برای مشاهده و عضو شدن می نماید . تلگرام یکی از آفت های جامعه امروز است که به راحتی هرگونه عکس و فیلم غیر اخلاقی در آن رد و بدل می شود و به عنوان سمی مهلک برای دانش آموزان ما به شمار می رود.

وقت گذرانی در فضای مجازی و اعتیاد به بازی های کامپیوتری کمترین آسیب برای کودکان است
این معلم با تجربه بیان کرد: از سوی دیگر انجام بازی های مجازی از طریق گوشی و تبلت بسیار اعتیاد آور است کودکان و نوجوانان وقت بسیاری را صرف انجام بازی های مجازی می کنند .شاید از نظر والدین انجام بازی اینترنتی باعث ایجاد خلاقیت در کودکان شود این در حالی است که از نظر من این بازی ها نه تنها باعث خلاقیت و هیجان واقعی در کودکان نمی شود بلکه باعث ضعف بینایی و کاهش قدرت تخیل در کودکان می شود .

نظرات این معلم بیانگر خطرات همه جانبه این امکانات برای کودکان ما است. در خوشبینانه ترین حالت تنها پیامد این کار، اعتیاد کودکان و مشکلات جسمی انها است. اما کنجکاوی و ذهن خلاق کودکان می تواند آنها را در دام خطرات بسیار بزرگتر بیندازد و روح و جسم کودک قربانی اهمال و بی توجهی والدین گردد.

مادر پرنیان: موفق شدم با تبلت دختر سه ساله ام را سرگرم کنم
در ادامه به سراغ مادر دیگری رفتیم که برای فرزند خود موبایل تهیه کرده است. وی علت این کار را برای ما اینگونه شرح داد:من مادر دو فرزند (پرنیان ) سه ساله و(پرهام ) یک ساله هستم . پرنیان بعد از تولد پرهام بسیار گوشه گیر و پرخاش گر شده بود. هر چند افراد خانواده محبت بیشتری نثار پرنیان می کردند اما شدت لجبازی و پرخاشگری او افزایش پیدا می کرد بنابراین برای تشویق و سرگرمی پرنیان از تبلت استفاده کردم. تقریبا هشت ماه است که پرنیان با تبلت سرگرم شده است از نظر من استفاده از تبلت باعث افزایش خلاقیت و استقلال پرنیان شده است او به راحتی لباس هایش را خودش انتخاب می کند و انها را می پوشد .

این سخن مادر پرنیان دقیقا بیانگر هدف بسیاری از بازی های کودکانه موبایل و تبلت است. بازیهای رایانه ای جدید با هدف نفوذ در فرهنگ جامعه کودکان ما را هدف گرفته است و با نمایش لباس های نا مناسب کودکان را از سنین پایین به دنیای مد و غربگرایی می کشاند

آپارتمان نشینی و محدودیت کودکان در بازیهای حرکتی، عامل روی آوردن مادران به تبلت و موبایل
مادر دیگری که موافق خرید تبلت برای کودکان بود اظهار داشت :یکی از معضلات شهر نشینی کمبود فضای سبز و اپارتمان نشینی است . همچنین توزیع ناعادلانه فضای سبز و محل بازی برای کودکان خانواده ها را معضل مواجه ساخته است .
وی تصریح کرد :کودکان در فضای آپارتمان اجازه بازی های صدا دار و بازی هایی که انها را هیجان وا می دارد و باعث دویدن انها در فضای اپارتمان می شود، ندارند ,چون این کار آنها باعث ایجاد مزاحمت و اعتراض دیگران می شود .بنابراین والدین چاره ای جز روی آوردن به استفاده از تکنو لوژی برای فرزندانشان ندارند.

در ارتباط با خطرات استفاده از موبایل و تبلت برای کودکان گفتگویی با فرزانه ایزدی کارشناس ارشد روانشناسی و مدرس دانشگاه انجام دادیم .

ایزدی اظهار داشت :سرگرمی های کودکان در گذشته اغلب بازی های محلی و یا گردش وتفریح در طبیعت و بازی با همسالان خلاصه می شد . اما متاسفانه امروزه اغلب کودکان با بازی در فضای مجازی همچون ایکس باکس و ایکس فور و....خود را سرگرم می کنند .اگر بخواهیم علت این امر را ریشه یابی کنیم که چرا کودکان وابسته به تبلت و گوشی شده اند, باید بگویم این دغدغه به نوع اموزش کودکان و مسائلی که در خانواده آنها وجود دارد باز می گردد.

دکتر ایزدی: رفتار والدین کودک را به سمت فضای مجازی سوق می دهد
روانشناس بالینی اضافه کرد : یکی از فرهنگ های غلطی که در اغلب خانواده ها وجود دارد این است که قبل از آگاهی رسانی و آموزش امکانات، فضای مجازی را در اختیار کودکان قرار می دهند و این بی توجهی خطرات بسیاری را برای کودک در پی خواهد داشت.

نکته دوم در خصوص ریشه یابی وابستگی کودکان و نوجوانان به تبلت و موبایل، الگو برداری از افراد خانواده است. در خانواده های 3 یا 4 نفره والدین اوقات فراغت خود را با فضای مجازی پر می کنند و حتی هنگام انجام دادن کارهای مهم روزانه نیز از فضای مجازی غافل نیستند. اغلب والدین هستند که کودکان را به استفاده از فضای مجازی سوق می دهند.

استاد دانشگاه در رشته روانشناسی: تبلت و گوشی ، حق السکوت والدین به فرزندان
ایزدی در مورد نقش والدین در اعتیاد فرزندان به موبایل گفت: اکثرا والدین در مهمانی و یا مکان هایی که می خواهند کودک خود را ساکت و به نوعی از شلوغ کاری او پیشگیری کنند, تبلت و موبایل خود را به عنوان سرگرمی در اختیار کودکان می دهند و یا اغلب اوقات والدین مشغول صحبت با اطرافیان هستند و می خواهند کودک مزاحم انها نشود بنابراین از تبلت و موبایل به عنوان حق السکوت استفاده می کنند. از نظر بنده الگو برداری اشتباه والدین موثرترین و مهمترین عامل برای سوق دادن کودکان به فضای مجازی است .

ارتباط فضای مجازی با تاخیر رشد شناختی و گفتاری کودکان
ایزدی در خصوص مضرات استفاده کودکان از فضای مجازی بیان داشت :استفاده از فضای مجازی باعث تاخیر رشد شناختی و گفتاری کودکان می شود و همچنین یکی از عوامل چاقی در کودکان و عدم تحرک انان استفاده از فضای مجازی می باشد .
ایزدی ابراز داشت :با وجود افزایش روز افزون تکنولوژی و همچنین روی اوردن والدین و کودکان به فضای مجازی ما نمی توانیم از پیشرفت و ورود تکنولوژی به کشور جلو گیری نماییم همان گونه که نمی توانیم از اضطراب پیشگیری کنیم.

در ارتباط با استفاده از موبایل و تبلت در کودکان گفتگویی با سمیرا شیر محمدی مدرس و دکترا تخصصی روانشناسی انجام دادیم .

دکتر روانشناسی: نمایشگرهای الکترونیک عامل تأخیر در تکامل زبانی کودک
شیر محمدی اظهار داشت :پژوهش های جدید در دانشگاه تورنتو نشان می دهد. هر چه کودکان زمان بیشتری را در مقابل نمایشگرهای الکترونیک بگذرانند ریسک تاخیر در تکامل زبان بیانی (توانایی ابراز نیازها و خواسته های خود ) بالاتر می رود ,همچنین پژوهش دیگری در دانشگاه یونگ لو لین سنگاپور ارتباط میان استفاده زود هنگام کودکان از وسایل دیجیتال با تاخیر در رشد شناختی گفتاری کودکان را نشان می دهد .آکادمی پزشکان کودک در آمریکا به والدین توصیه می کند ابزار دارنده نمایشگر را در اختیار کودکان زیر 18 ماه قرار ندهند .

شیر محمدی تصریح داشت :شاید برای مخاطبین جالب باشد اگر بگویم استیو جابز بنیانگذار شرکت اپل به فرزندانش اجازه نمی دهد بیش از حد با گجت اختراعی خودش وقت بگذارانند و حتی زمانی که در سال 2010اپل موفق ترین ابزار خود تبلت را به بازار ارائه داد کوچکترین دختر جابز آی پد هم نداشت .جابز می گوید هرشب با فرزندانش سر یک میز میز غذا می خورند بدون اینکه هیچ یک از انها در حین غذا خوردن از آی پد استفاده کند جابز حتی فرزندانش را در مدارس غیر تکنولوژیک ثبت نام کرد .
شیر محمدی اضافه کرد : اعتیاد فعلی ما به ابزار تکنولوژی یک نشانه است. ما فرزندانمان را در سالهای اول زندگی اسیر تکنو لوژی می کنیم و عملا آنها را وارد یک زندگی ناکامل و عاری از تخیل ,هیجانات ,خلاقیت می نماییم .

شیر محمدی خاطر نشان کرد :ما از نسل قدیم هستیم نسلی که همیشه خارج از خانه بازی می کردیم .ما از طریق جنبش ,تعامل رو در رو , اطلاعات را از طریق کتاب ها ,اجتماع و دیگران کسب می کردیم. یادگیری به روش های مختلف قطعا فرد توانمندی از ما می سازد نباید این قابلیت را از کودکانمان بگیریم و فانتزی های ذهن او را مختل کنیم .

قرارداد والد- کودک ؛ یک راهکار مؤثر تربیتی
این دکتر روانشناس گفت: قرارداد والد-کودک، یک توافق مکتوب است که میان شما و کودکتـان نوشـته می شود. تمام طرفین در شناسـایی مشـکل، بحـث و گفتگـو در مـورد راه حـل، روشن ساختن مسئولیتها، امضای توافقنامه و پیگیـری و پایبنـدی بـه توافقنامـه مشارکت می کنند.
قراردادها در مورد کودکان ۷ و ۸ سـاله و بـالاتر (بویژه نوجوانان ) قابـل اسـتفاد می باشند .

۱- ابتدا در مورد مسأله ای که خانواده ی شما بـا آن روبـرو اسـت، بیاندیشـید. توجه داشته باشید که قرارداد ها را نباید در مورد اهداف مبهم و یا اهدافی که اندازه گیری آنها دشوار است، مانند نگرش ها نباید تنظیم شوند. قرارداد والد-کودک در مورد مسایل روشنی چون نگهداری یک حیوان خانگی در منزل، چگونگی و تایم استفاده از تبلت، رایانه، موبایل و... ،تعیین یک زمان،مشخص برای انجام تکالیف در هر روز، ساعات و قوانین بیرون ماندن از منزل برای نوجوان و مواردی از این دست بسیار مفید است.
۲- در مورد برقراری یک قرارداد والد- کودک، به منظور حل و فصل آن با کودک گفتگو کنید.
۳- توافقنامه را مکتوب کنید

قرارداد «والد_ کودک» برای استفاده از گوشی موبایل
۱- تو مالک گوشی نیستی ما والدینت آن را برایت خریدیم و به تو هدیه دادیم پس ما بر آن اشراف داریم.
۲-باید همیشه گوشی ات رمز ورود داشته باشد.
۳-هرگاه تلفنت زنگ زد جواب بده و سلام بکن و الفاظ خوب به کار ببر و هیچ گاه مکالمه ی من و پدرت را رد نکن.
۴- در طول مدرسه در ایام مدرسه ساعت۷:۳۰ و در اواخر هفته (روزهای تعطیل) ساعت ۹ تحویل من و پدرت می دهی و شب ها تلفنت را خاموش می کنی. به این نصیحتها گوش کن و به دیگران احترام بگذار، همچنان که دوست داری دیگران به تو احترام بگذارند.
۵- تلفنت را هیچ موقع به مدرسه نبر و جواب کسانی که با تو ارتباط برقرار می کنند بده، این از مهارت های زندگی است و گردشهای جزئی روزانه و فعالیتهای بعد مدرسه باید با اجازه ی ما باشد.
۶-در صورت خرابی و مفقود شدن گوشی، تو مسئول آن هستی و خودت باید یکی دیگر برای خودت تهیه کنی یا آن را تعمیر نمایی، بنابراین مقداری از پولهایت را برای این موارد ذخیره کن.
۷- از تلفنت برای دروغ گفتن و اذیت کردن دیگران استفاده نکن و در ارتباطاتی که باعث ازار دیگران می شود مداخله نکن.
۸-از ارسال پیامک یا ایمیل یا هرچیزی که ترس از فاش شدن آن داری جدا خودداری کن.
۹- اگربیم این داری که کسی پیامها و حرفهایت را برای خانواده اش بازگو می کند با چنین اشخاصى ارتباط برقرار نکن
۱۰- دیدن تصاویر مستهجن ممنوع می باشد در اینترنت به دنبال چیزهایی باش که در حضور ماهم بتوانی آن را مشاهده کنی و اگر سوالی برایت پیش آمد ازکسی بپرس و من و پدرت در اولویت هستیم.
۱۱-هرگاه خواستی به مکان عمومی مانند رستوران بروی یا با کسی می خواهی صحبت کنی تلفنت را خاموش کن یا آن را در حالت بیصدا بگذار. تو شخص پاکی هستی اجازه نده تلفن تو را تغییر دهد.
۱۲- تصاویر اعضای بدنت را برای کسی ارسال نکن. به این حرفم نخند هنگامی که به سن بلوغ رسیدی شاید رغبت این کار در تو به وجود بیاید. فضای مجازی خیلی گسترده و قویتر از توست و اگربه آن اهمیت ندهی مشکل ساز می شود
۱۳- لازم نیست که همه ی عکس و فیلمها را دانلود کنی چون این چیزها تا ابد در ذهن تو باقی خواهد ماند
۱۴-بعضی مواقع تلفنت را در منزل بگذار و احساس آرامش کن. نگذار تلفن همراه جزئی از زندگیت شود. یاد بگیر که بدون آن هم زندگی کنی. تو بزرگتر و قویتر هستی، از فقدان گوشی ات نترس
۱۵- از گوشی ات در کارهای مفید استفاده کن و این هدیه را در گسترش معلوماتت به کار بگیر
۱۶- دراوقات فراغت از بازیهای فکری آن لذت ببر
۱۷-به جای غرق شدن در موبایل و هدر دادن وقت، به آینده و به عالم اطرافت بنگر پنجره را باز کن و صدای پرندگان را بشنو
۱۸- بدون تکیه بر گوشی و اینترنت خودت برای پرسشهایت جنب و جوش داشته باش کنجکاوانه جستجو کن .

برنامه های فیلتر شکن ؛ دام بزرگی بر سر راه کاربران کم سن
یکی از پیامدهای استفاده از فضای مجازی و اینترنت ، گرایش نوجوانان و جوانان به برنامه های فیلتر شکن است. کنجکاوی های کودک و نوجوان او را به سمت این برنامه ها سوق می دهد بدون اینکه هیجان و انرژی مضاعف وی فرصت اندیشیدن به عواقب چنین کاری را به او بدهد.
نوجوان با کنجکاوی های بسیار به دنبال کشف مطالب تازه هستند و همین امر موجب می شود به راحتی در دام بیفتند.

کارشناس ارشد مهندسی نرم افزار: اطلاعات شخصی شما در خطر است
مهندس عاشوری فوق لیسانس مهندسی نرم افزار در خصوص برنامه های فیلتر شکن گفت: این برنامه ها بدون استثنا مخرب هستند و از چند جهت به فرد آسیب های جدی میزنند. نخست اینکه طراحی نرم افزارهای فیلتر شکن به گونه ای است که یک ویرورس جاسوس بر روی سیستم و گوشی شما پنهان می کند و هر لحظه اطلاعات شخصی شما در معرض خطر است
وی افزود: آسیب دوم این برنامه ها قرار دادن شما در مسیری است که شاید به دنبال ان نیستید. هریک از این نرم افزارها دائماً با گشودن صفحاتی شما را ترغیب به بازدید از صفحات غیر اخلاقی یا ضد اسلام می کنند.
عاشوری تأکید کرد: اگر خطرات استفاده از فیاتر شکن را به کودکان شرح ندهیم دچار مشکلات ثانویه خواهیم شد که به مراتب حل آن دشوار تر است. هرکس قربانی هکرها و برنامه های جاسوسی باشد دیگر هیچ راهکاری اطلاعات وی را نجات نمی دهد.

سخن پایانی
کم توجهی والدین به خطرات ناشی از کاهش سن استفاده از فضای مجازی عواقب سنگینی را برای کودکان و نوجوانان و به تبع آن جامعه در پی خواهد داشت. والدین در قبال فرزندی که به دنیا آورده اند مسئولند و باید اوقات وی را به گونه ای مؤثر و مفید برنامه ریزی کنند. اگر والدین برای راحتی خود و تنها سرگرم کردن کودک ابراز پرخطری مانند گوشی تلفن همراه را زود هنگام در اختیار وی قرار دهند بزرگترین خیانت را در حق کودک خویش انجام داده اند. والدین باید بدانند که استفاده نادرست از فضای مجازی منجر به افتادن در دام صفحات غیر مجاز می شود که ترویج فساد و موارد خلاف اخلاق و تبلیغات ضد دین را در پی خواهد داشت و این مسئله یکی از خطرات جدی این پدیده نوظهور است. که آثار سوء آن در روان کودک بر جامعه تحمیل خواهد شد.
والدین گمان می کنند بر فضای گوشی فرزندان خود اشراف دارند اما از این نکته که کودکان به راحتی اطلاعات را با یگدیگر به اشتراک می گذارند غافل هستند و کنجکاوی های کودکان را نادیده می گیرند.
انتهای پیام /

منبع: دانا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۸۴۷۰۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راهکارهای جایگزین تنبیه بدنی در کودکان

یک روانشناس در مورد تنبیه کودک گفت: شما می‌توانید با استفاده از محرومیت‌سازی، محدویت‌های کلامی یا تقویت منفی به صورت غیرفیزیکی کودک را تنبیه کنید. چرا که تنبیه بدنی می‌تواند خشم، پرخاشگری، و طیف وسیعی از اختلالات هیجانی و رفتاری را برای کودک به همراه داشته باشد.

به گزارش ایسنا، سحر پهلوان‌نشان روانشناس کودک و نوجوان در گفت‌وگو با ایسنا با بیان تعریف تنبیه از دیدگاه روانشناسی گفت: در روانشناسی کودکان و نوجوانان، تنبیه را به عنوان یکی از شیوه‌های رایجی که ذیل رفتار درمانی به شمار می‌آید در نظر می‌گیرند، شیوه‌ای که برای آموزش برخی از مفاهیم یا اجتناب از انجام برخی از موارد، توسط خانواده‌ها یا افرادی که در حوزه آموزش، تعلیم و تربیت هستند می‌تواند اعمال شود.

شکل‌های مختلفی از تنبیه وجود دارد

این روانشناس در ادامه با بیان اینکه کلمه تنبیه در نظر عوام، همان تنبیه فیزیکی و بدنی است، گفت: ما شکل‌های مختلفی از تنبیه را داریم برای مثال شکلی از تنبیه می‌تواند به شکل تقویت منفی باشد. در شکل دیگر از تنبیه، کودک از موضوع مثبتی که برای او لذت یا خوشحالی به همراه داشته دور شود، یا در اختیار او قرار نمی‌دهیم. بنابراین شما می‌توانید با استفاده از محرومیت‌سازی، محدویت‌های کلامی یا تقویت منفی به صورت غیرفیزیکی کودک را تنبیه کنید. چرا که تنبیه بدنی می‌تواند خشم، پرخاشگری، و طیف وسیعی از اختلالات هیجانی و رفتاری را برای کودک به همراه داشته باشد.

از تنبیه بدنی در موارد خاصی استفاده می‌شود

پهلوان نشان تأکید کرد: تنبیه‌ها اگر بخواهند مؤثر باشند نباید جسمی و فیزیکی باشند مگر در مواقعی که یک آسیب جدی متوجه کودک می‌شود یا کودک ناخواسته آسیب جانی که به فرد دیگر یا به اموال و دارایی دیگران وارد می‌کند. مثلاً  آتش‌افروزی‌هایی که برخی کودکان انجام می‌دهند یا بازی‌های خطرناکی که می‌تواند حتی منجر به مرگ کودک یا فرد همسال او شود. یا برای بچه‌هایی که سابقه مشکلات رفتاری مانند اوتیسم و کم‌توانی ذهنی‌ دارند، چون قوه ادراک آنان از لحاظ شناختی رشد پیدا نکرده است. در برخی مواقع از تنبیه‌های فیزیکی هم استفاده می‌شود. ولی در مواردی غیر از این، بیشتر توصیه می‌شود که از شیوه تنبیه‌های غیر جسمی مثل تقویت منفی، محروم‌سازی، تقویت‌های مثبت و .. استفاده شود.

ما شکل‌های مختلفی از تنبیه را داریم برای مثال شکلی از تنبیه می‌تواند به شکل تقویت منفی باشد.در شکل دیگر از تنبیه، کودک از موضوع مثبتی که برای او لذت یا خوشحالی به همراه داشته دور شود، یا در اختیار او قرار نمی دهیم. محرومیت سازی، تنبیه‌های غیرکلامی مانند سکوت یا پاسخ ندادن پدر یا مادر در موقعیت‌های مدنظر آنها، شیوه های دیگری از تنبیه غیر جسمی هستند.

عوامل تأثیرگذار بر تنبیه کودکان

این روانشناس ادامه داد: برای آموزش مفاهیم خاص مانند نظم نخست باید منظور خود از نظم را برای کودک مشخص کنیم. به کودک نشان دهیم رعایت نظم می‌تواند پیامدهای مثبت به همراه داشته باشد و عدم رعایت  آن می‌تواند به تنبیه‌های مانند محرومیت از امتیاز خاص منجر شود.‌

وی افزود: نکته دوم درباره مؤثر بودن تنبیه‌ها این است که باید متناسب با کاری که کودک انجام داده یا نداده، تنبیه انجام شود. مثلاً اگر کودک درس خود را نخواند ما نمی‌توانیم به او بگوییم که خوب من به تو قول داده بودم که آخر هفته تو را به شهربازی ببرم و الان نمی‌برم. قول‌هایی که به کودک داده می‌شود اساساً باید اجرا شوند. در واقع در حال حاضر عدم اجرای این قول یک بی‌اعتمادی را در کودک ایجاد می‌کند. بنابراین تنبیه یا محرومیت مد نظر باید حول‌ محور همان موضوع و یا در فاصله‌ی نزدیک به آن موقعیت و نه در روزهای آینده باشد.

پهلوان نشان خاطرنشان کرد: شدت تنبیه‌ها باید متناسب با سن کودک در نظر گرفته شود مثلاً زمانی باید صحبت از محروم‌سازی شود که کودک کار اشتباهی را انجام داده است. این زمان بندی باید براساس سن کودک باشد یعنی اگر کودک 3 ساله است حدوداً بین 3 تا 6 دقیقه بعد از انجام کار خطا، تنبیه مناسب صورت گیرد.

این روانشناس گفت: توصیه ما این است که والدین بیشتر بر روی رفتارهای مثبت کودک تمرکز کنند که بتواند برای کودک تشویق به همراه داشته باشد. از این رو وقتی کودک خطایی انجام می دهد و در لحظه مورد تنبیه قرار می‌گیرد باید کوچک‌ترین اتفاق مثبت را هم مورد تشویق قرار داد. این تشویق‌ها می‌تواند تصدیق کلامی، تشویق اجتماعی و نظام اقتصاد ژتونی(پاداش دادن به کودک درقبال رفتارهای مطلوب) باشد. تا کودک برای انجام رفتارهای درست، انگیزه بیشتری پیدا کند. با این شیوه اگر کودک برای جبران اشتباه تلاشی انجام دهد. با استفاده از اقتصاد ژتونی می‌تواند یک تعدادی از آن مجازات و یا تنبیه‌هایی که برای او در نظر گرفته‌شده، را کاهش داد.

تأثیرات منفی تنبیه بدنی در کودکان‌

این روانشناسی درباره‌ تأثیرات منفی تنبیه بدنی در کودکان گفت: تأثیرات آن را از منظر گوناگون می‌توان بررسی کرد. این که کودک در چه بازه سنی قرار داشته باشد، یا جنس کودک چی باشد، یا کدام یک از والدین در چه موقعیت مکانی و زمانی این تنبیه را انجام داده باشند، متفاوت است. در قسمت اول یکی از تبعات این گونه از تنبیهات احساس شرم و نقص را در کودک به همراه می‌آورد که ممکن است نسبت به آن فرد تنبیه‌کننده پدر، مادر، مربی یا هر فرد دیگری، احساس ناکامی ایجاد شود که متعاقب آن می‌تواند خشم، پرخاشگری، و طیف وسیعی از اختلالات هیجانی و رفتاری را در ادامه برای کودک ایجاد کند.

 پهلوان‌نشان ادامه داد: یکی دیگر از واکنش‌های که کودک در مقابل تنبیه بدنی می‌تواند انجام می‌دهد پرداختن به کارهایی است که والدین به آن حساس هستند. به این روش معمولا کودکان والدین خود را کنترل می‌کنند.

وی معتقد است: در فضای یادگیری مشاهده‌ای هم کودک یاد می‌گیرد که این یک شیوه‌ای است که خانواده می‌تواند  به وسیله آن به اهدافش برسد. بنابراین او هم در ارتباط با همسالان هم‌جنس یا غیر هم‌جنس خود و یا افرادی بزرگ‌تر از خود می‌تواند به کار ببرد. شیوه‌ای برای کسب توجه و به هدف رسیدن کودک از این منظر که دیگران را مجبور کند تا یکسری کارهایی را برای او انجام دهند.

 این  روانشناس تأکید کرد: غیر از موردی که گفته شد ما شاهد یک فاصله‌گیری عاطفی هم در بچه‌ها هستیم. اگر اولین شیوه‌ خانواده وقتی‌که کودک اشتباه یا خطایی را انجام می دهد، شیوه تنبیه فیزیکی و داد و بیدادهای همراه با آن باشد، باعث می‌شود که ویژگی‌هایی مانند صبر، تحمل ناکامی یا به تأخیر انداختن ارضای نیازها در بچه‌ها با مسائل زیادی مواجهه شود که آسیب‌های آن در دوران بعدی زندگی کودک هم برای ما کاملاً مشخص است. کودک از پدر و مادر خود فاصله می‌گیرد و خلأهای عاطفی زیادی برای او به وجود می‌آید و این موضوع خیلی مواقع باعث می‌شود که ارتباط ایمن کودک با منابع دل‌بستگی اولیه او مثل پدر و مادر هم  دستخوش تغییر شود.

خشم، انزجار، تنفر، پرخاش، طیف وسیعی از هیجان‌های منفی که می‌تواند برای کودک اتفاق بیافتد برای او عادی می‌شود و به ابعاد مختلف زندگی کودک هم سرایت پیدا می‌کند.

وی در ادامه گفت: خیلی وقت‌ها ما با والدین مخصوصاً والدینی با حالت تکانشی‌تر یا سابقه اختلالات روان‌شناختی یا آستانه تحمل پایین صحبت می‌کنیم، می‌گویند که من در آن لحظه متوجه نشدم که چه اتفاقی افتاده است و بعد از آن هم پشیمان شدم. اما آن آسیبی که تنبیه بدنی حتی برای بار اول در ذهن یک کودک ایجاد کند، می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری را داشته باشد.

 پهلوان‌نشان خاطرنشان کرد: البته خود اختلال‌های روان‌شناختی یا اختلال خاص والدین در این زمینه باید ارزیابی شود، تا در نظر گرفته شود که رفتار کودک چه طرح‌واره‌ای را در ذهن والدین فعال می‌کند که با اشتباه کودک خشم عجیب غریبی در مادر یا پدر فعال می‌شود که به طبع آن رفتار فیزیکی بر روی کودک انجام می گیرد.

اگر اولین شیوه‌ی خانواده وقتی‌که کودک اشتباه یا خطایی را انجام می دهد، شیوه تنبیه فیزیکی و دادو بیدادهای همراه با آن باشد باعث می‌شود که ویژگی‌هایی مانند صبر، تحمل ناکامی یا به تأخیر انداختن ارضای نیازها در بچه‌ها با مسائل زیادی مواجهه شود که آسیب‌های آن در دوران بعدی زندگی کودک هم برای ما کاملاً مشخص است. کودک از پدر و مادر خود فاصله می‌گیرد و خلأهای عاطفی زیادی برای او به وجود می‌آید و این موضوع خیلی مواقع باعث می‌شود که ارتباط ایمن کودک با منابع دل‌بستگی اولیه او مثل پدر و مادر هم  دستخوش تغییر شود.

علت مقابله به مثل کودکان در تنبیه بدنی‌

این روانشناس کودک در پاسخ به سؤالی درباره‌ی این‌که چرا بچه‌ها وقتی مورد تنبیه بدنی قرار می‌گیرند دقیقاً مقابله به مثل می‌کنند و همان رفتار را در مقابل والدین انجام می‌دهند، گفت: در سنین تقریباً 3تا 6 سالگی که کودکان در مرحله دوم روان‌شناختی خود هستند نیروی اراده در حال شکل گرفتن است. این نیروی اراده و آن مقاومت گرایی‌ها و منفی‌گرایی‌هایی که کودکان دارند. باعث نه گفتن‌ آنان می‌شود و در سطح جسمی هم کودک متوجه توانایی بدنی و ماهیچه‌ای خود شده است و می‌خواهند در مقام عمل این توانایی را نشان دهد تا ببیند آیا دقیقاً می‌توانند همان کار را انجام دهد.

پهلوان‌نشان تأکید کرد: به هر حال منبع الهام کودک والدین هستند تصور آن‌ها این است که اگر والد کاری را انجام می‌دهد این کار، درست است. بنابراین او هم امتحان می‌کند تا ببیند آن نتیجه‌ای که والد می‌خواهد از کودک بگیرد کودک هم می‌تواند آن نتیجه را از والد بگیرد؟ به همین خاطر است که می‌گوییم  از آنجایی که بچه‌ها مشاهده کنندگان قوی هستند و تقریبا در 5 تا 6 سال اول زندگی‌شان هم این شخصیت روانی در حال شکل گیری است، اکیدا توصیه می‌شود تا جایی که امکان دارد، گفتگوی همدلانه بدون برانگیختگی احساس شرم و نقص در کودک اتفاق بیافتد تا هیجان کودک به شکل درستی بررسی شود. البته تنبیه اصولی مانند محرومیت، تقویت منفی، جداسازی یا شیوه‌های غیرکلامی با توجه به شرایط سنی و روشی صحیح می‌تواند یکی از روش‌های کارآمد در تربیت کودک باشد.

این  روانشناس در ادامه گفت: مسئله بعدی که به شدت توصیه می‌کنیم این است که خانواده‌ها انتظارات‌شان را از کودکان در سطح متعارف، منطقی و مطلوب متناسب با سن، جنس و ویژگی‌های تحولی کودکان قرار دهند، در کنار آن پیامدهایی‌ که انجام یا عدم انجام آن رفتار، با شکل‌های مختلف به کودک گفته شود.

اصرار کودکان بر درستی اشتباهی که انجام می‌دهند

 پهلوان‌نشان در پاسخ به سوال دیگری درباره‌ مقاومت کودکان و اصرار آن‌ها بر اشتباه نبودن کارشان اظهار کرد: دلایل زیادی باعث می‌شود که کودک اصرار بر درست بودن کار خود داشته باشد. اگر کودک در بازه‌ سنی 3 تا 6 سال باشد این مقاومت و منفی‌گرایی اساسا جزو شاخصه‌های تحولی او است. والدین باید از شیوه‌های دیگر و به شکل غیر مستقیم مانند استفاده از کارتون‌ها، قصه‌ها، نمایش ها و بازی با عروسک‌ها، سعی کنند آن مفهوم را آموزش دهند.

وی ادامه داد: از دلایل دیگری که باعث می‌شود بچه‌ها اشتباهات خود را نپذیرند این است که کودک در فضای ذهنی خود این داده را دارد که من اگر الان به اشتباه خود اقرار کنم کتک می‌خورم چون قبل‌تر از این هم همین موضوع اتفاق افتاده است.

این روانشناس کودک گفت: اساسا والدین در تنبیه‌های خود به دنبال راه‌حل مسئله نیستند بلکه به دنبال آن هستند که آن احساس شرم و نقص در کودک بالا بیاد و به او بقبولانیم که تو مقصر هستی. در صورتی که صورت مسئله اصلی ما باید آن اتفاق باشد. زمانی که کودک دارد به چهره والدین نگاه می‌کند و می‌بیند که این والدین بسیار برافروخته هستند و شاید ابزار خاصی هم در دست داشته باشند. مسلما از پذیرفتن اشتباه خود اجتناب می‌کند. از سوی دیگر در دوره‌ای که کودک استقلال‌ورزی را تجربه می‌کند، آن احساس شرم  برای او آزار دهنده است. بنابراین شاید بهتر باشد در موقعیتی که هم والد عصبانی است و هم کودک پذیرا نیست. شروع به تنبیه کردن یا شکافتن مسئله نکنیم و اجازه دهیم کمی زمان بگذرد تا بار هیجانی فروکش کند.

وی در پایان با تاکید بر اینکه باید والدین تمرکز خود را روی خود اتفاق بگذارند. تصریح کرد: بچه‌ها متمرکز بر حال هستند و آینده‌نگری ندارند. ممکن است کاری را هم به اشتباه انجام بدهند. ولی واقعاً نیت عامدانه‌ای نبوده است. به این دلیل بعضی وقت‌ها کودکان می‌گویند که من نمی‌دانستم که این اتفاق می‌افتد و فقط می‌خواستم تجربه کنم. از این رو ما باید بر روی گفت‌وگوی همدلانه‌ای با کودک تمرکز کنیم و ببینیم که کودک در آن لحظه چگونه فکر می‌کرده و چه احساسی را داشته و چه هیجانی را تجربه کرده است.

انتهای پیام